Foto: Rijksdienst voor de Monumentenzorg

Al vanaf de 12e eeuw komt op deze plek een gemeente samen. Het dorp Kantens was toen een gemeenschap van voornamelijk agrariers. De eredienst was, zoals overal in het Europa van die tijd, katholiek. In de kerk had het altaar, dat in de koorruimte stond, een prominente plaats en de liturgie was in het Latijn.

Met de Reformatie in de 16e eeuw veranderde dat alles. De eredienst werd, letterlijk, hervormd. In plaats van de pastoor die de liturgie in het Latijn las, kwam de predikant, die de Bijbel moest voorlezen en uitleggen, uiteraard in het Nederlands. Het altaar maakte plaats voor een avondmaalstafel en er kwam een preekstoel. Bij de invoering van de Reformatie speelden niet alleen theologische motieven, maar ook politieke een rol. De Nederlanden waren immers in oorlog met de koning van Spanje.

Maar de gemeente die naar de Antoniuskerk kwam, bleef grotendeels dezelfde. Er waren inwoners van Kantens die de hervormde eredienst niet konden aanvaarden en trouw wilden blijven aan het oude. Zij voegden zich bij de Rooms Katholieken, dat wil zeggen bij de katholieken die de paus in Rome als het hoogste gezag in de kerk zagen. Mettertijd aanvaardden de meeste dorpelingen de hervorming, zoals die in de Antoniuskerk werd doorgevoerd en zij gaven de Bijbel het hoogste gezag in de kerk.

Door de eeuwen heen is hier dus een gemeente geweest: eerst katholiek, later hervormd. De Hervormde Gemeente, was nauw verwant met de Gereformeerde Kerk, die in 1932 uit haar is ontstaan en waarvan u het kerkgebouw aan de Langestraat in Kantens kunt vinden. Bezield door het Samen-op-Weg-proces, reeds begonnen in zestiger jaren van de vorige eeuw, groeiden de kerken steeds verder naar elkaar toe.

Op 1 mei 2004 ontstond in Nederland de Protestantse Kerk Nederland en op 24 september 2006 werd de eenwording van de twee kerkgenootschappen in Kantens een feit: de Protestantse gemeente Kantens-Stitswerd was ontstaan.

Fotoheader: W. Haan